Władimir Putin jest prezydentem Rosji już od ponad 20 lat, a obowiązujące zapisy konstytucyjne pozwalają mu pełnić mu tę funkcję do 2036 roku. Przez te minione dwie dekady system polityczny Rosji ulegał znaczącym zmianom, choć wiele instytucji, powstałych na początku lat 90., pozostaje niezmiennych do dziś. W tym Bryku skupimy się na tych formalnych aspektach funkcjonowania rosyjskiego systemu, czyli zasadach ustrojowych, instytucjach i relacjach między najważniejszymi z nich.
Gościem tego Podcastu Maturalnego była dr Natalia Kusa. Pani Doktorka przybliży Wam to, jak wygląda – formalnie i w praktyce – system polityczny Federacji Rosyjskiej oraz jakie zmiany zaszły lub są przewidywane po agresji Rosji na Ukrainę. Zapraszamy!
Aby posłuchać Podcastu z udziałem Pani Doktorki odsyłamy Was standardowo na Spotify oraz Youtube!
Naszego Podcastu możecie posłuchać wszędzie tam, gdzie chcecie, niezależnie od tego czy jedziecie autobusem. rowerem, a może siedzicie w domu!
SŁOWNICZEK PODCASTOWY:
- Zjazd Deputowanych Ludowych Federacji Rosyjskiej – dawniej organ ustawodawczy w Związku Radzieckim. Jego członkowie wybierali najwyższy organ ustawodawczy państwa – Radę Najwyższą.
- Rada Najwyższa – najwyższy organ władzy ustawodawczej. Wybierała Prezydium Rady Najwyższej. W jej skład wchodziły dwie izby – Izba Związku, czyli reprezentacja ludności rosyjskiej i Izba Narodowości, czyli reprezentacja poszczególnych republik.
- Duma Państwowa – izba niższa parlamentu Federacji Rosyjskiej, czyli Zgromadzenia Federalnego. Zasiada w niej 450 członków w 5. letniej kadencji.
- Rada Federacji – izba wyższa parlamentu Federacji Rosyjskiej. Składa się ze 170 członków
- Zgromadzenie Federalne – inaczej parlament Federacji Rosyjskiej. Składa się z dwóch izb: Dumy Państwowej i Rady Federacji, mających siedzibę w Moskwie.
Początki systemu politycznego i rosyjska konstytucja
Rosyjska konstytucja z grudnia 1993 r. zakończyła pierwszy etap formowania się rosyjskiego systemu politycznego po rozpadzie ZSSR. Od początku zakładano w nim silną władzę wybieranego w bezpośrednich wyborach prezydenta. Rozważano tym samym wprowadzenie klasycznego systemu prezydenckiego, czyli takiego, w którym prezydent będzie wyposażony w szeroki zakres kompetencji. Jednak w procesie negocjacji stopniowo ulegano różnym wpływom, co doprowadziło do ograniczenia roli prezydenta na rzecz parlamentu. Według jednego z autorów konstytucji jej słabością jest właśnie ten wypracowany kompromis.
Na ostateczny kształt konstytucji największy wpływ miały wydarzenia z 1993 r. Wtedy miał miejsce spór pomiędzy głównymi ośrodkami władzy – władzą wykonawczą, szczególnie prezydentem Borysem Jelcynem i ustawodawczą, w której skład wchodziły Zjazd Deputowanych Ludowych Federacji Rosyjskiej i Rada Najwyższa. Rozwiązaniem tej sytuacji miało być referendum, w którym zapytano obywateli o poparcie dla prezydenta oraz reform i ich kosztów. Wynik niestety nie zakończył konfliktu, bo choć większość poparła prezydenta i proponowane przez niego reformy, to była przeciwna przeprowadzeniu wcześniejszych wyborów, o które również zapytano w referendum. Jelcyn postanowił wtedy przejąć inicjatywę przedstawiając pomysł konstytucji przyznającej mu duże uprawnienia. Po odrzuceniu projektu przez Zjazd prezydent wydał dekret, na podstawie którego rozwiązał Zjazd i Radę Najwyższą, a także zapowiedział przeprowadzenie nowych wyborów do rosyjskiego parlamentu. Doprowadziło to do wydarzenia znanego pod nazwą „rozstrzelanie parlamentu”. Jelcyn użył siły, aby zdobyć parlament.
Ostatecznie w grudniu 1993 r. odbyły się wybory do nowych izb ustawodawczych, czyli Dumy Państwowej i Rady Federacji, a rosyjscy obywatele poparli prezydencki projekt konstytucji.
Formalne zasady ustrojowe w Rosji
W pierwszych kilkunastu artykułach konstytucji znajdziemy zasady ustrojowe, na których oparty jest system Federacji Rosyjskiej w formalnym aspekcie. Tu właśnie pojawia się rozróżnienie między tym, co formalnie obowiązuje w Rosji, a tym, jak to faktycznie wygląda w praktyce.
Zasady ustrojowe, które obowiązują formalnie w Rosji to m.in. demokratyczne państwo prawa, federalizm, republikańska forma rządu, suwerenność narodu, demokracja bezpośrednia i pośrednia, samorząd terytorialny, trójpodział władzy, czy nadrzędność konstytucji nad pozostałymi aktami prawa. Warto dodać, że pojawiają się tam też takie zapisy jak, np. zakaz przejęcia władzy państwowej metodami pozakonstytucyjnymi, zasada społecznego charakteru państwa, czy zasada swobodnego przepływu towarów, usług i środków finansowych. Katalog tych zasad pozwala nam zakwalifikować ustrój Federacji Rosyjskiej – pod względem formalnym – do współczesnych konstytucyjnych systemów demokratycznych.
Dwa lata temu (2020 r.) przeprowadzono znaczącą nowelizację konstytucji, która pozwala czołowej postaci systemu, czyli Putinowi pełnić swoją funkcję aż do 2036 roku. Na przełomie czerwca i lipca 2020 r. odbyło się referendum, a właściwie ogólnorosyjskie głosowanie, w którym około 78% obywateli wyraziło zgodę na zmianę konstytucji. Zgłaszano wiele wątpliwości co do tego, czy proces uchwalania zmian w konstytucji był zgodny z prawem – fałszerstwa, obostrzenia pandemiczne, nieprawidłowości w procedurze referendum to tylko niektóre ze zgłaszanych wątpliwości. Głosowano w autobusach, parkach, placach zabaw i innych miejscach, przez co pojawiało się przypuszczenie, że głosowanie jest poza wszelką kontrolą. Uznano jednak, dla funkcjonowania systemu, że obywatele zgodzili się na przeprowadzenie tych zmian. Putin może zatem sprawować urząd do 2036 r. Doszło także do umocnienia roli prezydenta. Wprowadzono też przepisy o poszanowaniu rosyjskiej kultury, ochronie prawdy historycznej, języka, wychowaniu w duchu patriotycznym. Ma to utwierdzić Rosjan w tym, że tworzą odrębną kulturę i system wartości, inny niż system zachodni, warty obrony przed zagrożeniem z zachodu.
Organy władzy w systemie politycznym Federacji Rosyjskiej
Kolejne rozdziały konstytucji regulują zakres oraz gwarancje praw i wolności obywateli, ustrój federalny i funkcjonowanie najważniejszych organów władzy państwowej – prezydenta, Zgromadzenia Federalnego, Rządu Federacji Rosyjskiej oraz organów władzy sądowniczej.
Omawianie organów władzy zacznijmy od głowy państwa, czyli od prezydenta, aktualnie Władimira Putina. Wybierany jest on w wyborach powszechnych na 6-letnią kadencję. Nie zawsze jednak tak było. Kadencja prezydenta do 2008 r. wynosiła 4 lata. Kolejne wybory prezydenckie odbędą się w 2024 r. Co ciekawe, zmiana w konstytucji z 2020 r. „wyzerowała” wcześniejsze kadencje Putina, przez co będzie on mógł pełnić swoją funkcję jeszcze przez kolejne 2 kadencje. Prezydent jest w Rosji głową państwa, ale także gwarantem konstytucji, praw i wolności człowieka i obywatela, określa kierunki polityki zewnętrznej i reprezentuje kraj. Natomiast w relacjach z innymi organami władzy widoczna jest jego wyraźna przewaga.
Przejdźmy teraz do władzy ustawodawczej. Tworzy ją Zgromadzenie Federalne dzielące się na Dumę Państwową czyli izbę niższą, i Radę Federacji czyli izbę wyższą.
Duma składa się z 450 deputowanych wybieranych na 5 lat. Kolejne wybory odbędą się w 2026 r. Większość w nim posiada partia władzy, czyli Jedna Rosja. Swoich przedstawicieli w Dumie mają jeszcze Komunistyczna Partia Federacji Rosyjskiej, Liberalno-Demokratyczna Partia Rosji, Sprawiedliwa Rosja, Partia Nowych Ludzi i po jednym deputowanym ma Rodina, Partia Wzrostu i Platforma Obywatelska. Wszystkie te partie tworzą tzw. opozycję systemową. Co to znaczy? Oficjalnie nie biorą udziału w sprawowaniu władzy ani nie należą do koalicji rządzącej, ale popierają większość działań proponowanych przez prezydenta albo Jedną Rosję. Obecnie przewodniczącym Dumy Państwowej jest Wiaczesław Wołodin.
Drugą izbą rosyjskiego parlamentu jest Rada Federacji, czyli izba wyższa. Jest ona przedstawicielstwem części składowych Federacji Rosyjskiej. W jej skład wchodzą reprezentanci każdego z podmiotów Federacji Rosyjskiej oraz przedstawiciele wyznaczeni przez prezydenta, w sumie 178 członków.
Władzę wykonawczą formalnie sprawuje rosyjski rząd oraz prezydent. Ten pierwszy jest, zgodnie z konstytucją, najwyższym organem władzy wykonawczej. Szefem rządu jest premier, a obecnie od stycznia 2020 r. jest nim Michaił Miszustin. Rząd składa się z premiera na jego czele, wicepremierów i ministrów. Kandydata na premiera proponuje prezydent, a kandydatura musi zostać zatwierdzona przez Dumę Państwową.
Jaki ustrój panuje w Rosji? Czym się charakteryzuje? Co z systemem politycznym?
W Rosji panuje ustrój federalny. Należą do niej 22 republiki, 9 krajów, 47 obwodów, 4 okręgi autonomiczne i 3 miasta o znaczeniu federalnym, czyli Moskwa, Sankt Petersburg oraz ukraiński Sewastopol okupowany przez Rosję. Statut republiki określają Konstytucja Federacji Rosyjskiej i konstytucje republiki, jednak tutaj warto zwrócić uwagę na to, że ustrój federalny funkcjonuje w Rosji tylko z nazwy.
Mimo struktury federalnej, mamy w Rosji do czynienia z bardzo wysokim poziomem centralizacji państwa. O wszystkim decyduje Moskwa utrzymująca biedniejsze republiki, które same nie są w stanie zapewnić sobie przetrwania w wymiarze ekonomicznym. Jednocześnie stolica państwa pobiera wysokie daniny od bogatszych republik. Kształt samego systemu politycznego w znaczącym stopniu zależy nie tylko od samej instytucji prezydenta, ale od osoby prezydenta, stąd system ten określany jest często mianem putinizmu. Było to szczególnie widoczne w latach 2008-2012, gdy doszło do zamiany osoby prezydenta i premiera. Putin wykorzystał swoje dwie kadencje i przekazał je na rzecz Dmitrija Miedwiediewa, a premierem został sam Putin. Wtedy władza z rąk prezydenta tak naprawdę przeszła do rąk premiera.
Znacznie więcej wątpliwości pojawia się przy klasyfikacji Rosji pod względem obowiązującego w niej reżimu politycznego, czyli ogółu zasad i metod, które regulują stosunki między rządzącymi, a społeczeństwem. Tutaj można wyodrębnić 4 fazy jego kształtowania.
Na początku lat 90. reżim ewoluował w kierunku demokratycznym. Stopniowo coraz więcej przejawów wskazywało jednak na rozmijanie się systemu Rosji z systemem demokratycznym. Kolejnym etapem był początek 2000 r., gdy pojawiła się koncepcja „suwerennej demokracji”, w której twierdzono, że rosyjska demokracja różni się od liberalnych demokracji zachodnich. W pierwszej dekadzie lat 2000 coraz częściej zachodni obserwatorzy zaczęli zwracać uwagę, na to, że rosyjski system zmienia się w autokrację. Pojawiła się koncepcja „nowoczesnego autorytaryzmu”, gdzie podkreślano m.in otwartość ekonomiczną, to, że w Rosji istnieje w pewien sposób konkurencja polityczna oraz praworządność, co miało świadczyć o tym, że ten system nie jest już demokratyczny, ale nie jest też tradycyjnym autorytaryzmem. Natomiast w drugiej dekadzie lat 2000 coraz częściej zwracano uwagę na to, że reżim ten można określać mianem hybrydowego – jako połączenie autorytaryzmu z totalitaryzmem. Zmiana w kierunku totalitarnym jest szczególnie podkreślana w ostatnim czasie, gdy pojawiły się represje po masowych protestach i po stopniowej likwidacji opozycji, a także przejawy rosyjskiego imperializmu. To, co jest dziś pewne, to to, że Rosja nie jest państwem demokratycznym. Czy jest bardziej totalitarna czy autorytarna? To pozostaje nadal elementem dyskusji. Formalnie zatem istnieje w Rosji podział na władzę ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą, ale realnie prezydent sprawuje nad nimi kontrolę.
System polityczny Federacji Rosyjskiej po agresji na Ukrainę
Zapewne każdy zdaje sobie sprawę z tego, co aktualnie dzieje się za naszymi wschodnimi granicami. Skutki tych wydarzeń są widoczne nie tylko w sferach ekonomicznych czy społecznych, ale także w ewolucji rosyjskiego systemu politycznego. Jak zmienił się rosyjski system polityczny po 24 lutego 2022 roku? Jakie są perspektywy jego rozwoju? Jak na to wszystko reaguje rosyjskie społeczeństwo? Zobaczcie to wszystko z nami.
Wielu badaczy, a także część społeczeństwa ukraińskiego, wskazuje, że wojna tak naprawdę zaczęła się już w 2014 roku, kiedy doszło do aneksji Krymu przez Rosję. Obejmowała wtedy tylko część terytorium Ukrainy, ale faktycznie trwa ona już od 8 lat. 24 lutego 2022 roku zaczęła się wojna obejmująca całą Ukrainę, a Rosja zaczęła atakować ją z kilku kierunków. Przyczyną konfliktu jest m.in. chęć utrzymania rosyjskich wpływów na Ukrainie. Po kilku tygodniach okazało się jednak, że mimo przewidywań, Rosja nie jest w stanie przeprowadzić szybkiej wojny.
Skupmy się jednak na tym jak wojna wpłynęła na rosyjski system polityczny i co się zmieniło od jej początku w Rosji.
Przygotowywała się ona do takiej agresji co najmniej od kilku lat. Rosyjskie elity rządzące praktycznie zlikwidowały wewnętrzną opozycję – otruły, a następnie skazały na wieloletnie więzienie jednego z jej liderów – Alekseja Nawalnego. Zlikwidowano niezależne od władzy organizacje społeczne i polityczne oraz wprowadzono zakaz jakichkolwiek antyrządowych protestów. Kolejnym krokiem było przejęcie kontroli nad przestrzenią Internetu, do której dostęp mają Rosjanie.
Aby łatwiej było Wam zapamiętać, a później scharakteryzować zmiany systemowe, podzielimy je na 3 aspekty.
- Blokada informacyjna – już 24 lutego rosyjski regulator do spraw mediów zobowiązał media w kraju, pod groźba kary i blokad, żeby informowały o wydarzeniach na Ukrainie bazując TYLKO na „oficjalnych źródłach informacji”, czyli, jak możemy się domyślić, na rosyjskich. 4 marca znowelizowano Kodeks Karny, wprowadzając surowe kary za celowe rozpowszechniania fałszywych informacji na temat działań sił zbrojnych. To tzw. przepisy dotyczące negatywnego wyrażania się o rosyjskich siłach zbrojnych. Wojny nie można odtąd określać mianem „wojny”, ale należy ją nazywać „operacją specjalną”, pod groźbą nawet 15 lat pozbawienia wolności. Za nieświadome działanie także grozi kara, nawet za niewłaściwe poruszenie tematu podczas prywatnej rozmowy ze znajomymi. Kolejne, co nastąpiło to blokada mediów społecznościowych – Facebooka, Twittera, Instagrama. Meta została uznana za organizację ekstremistyczną. Dostęp do nich jest co prawda możliwy przez VPN, ale korzystanie z nielegalnych źródeł jest również karalne. Władze ukrywają też straty wojenne. Na front trafiali – przynajmniej na początku – głównie młodzi żołnierze ze Wschodniej i Centralnej Rosji, często przekupieni wysokimi wynagrodzeniami, zapisaniem się w historii i chwałą. Zamknięte zostały ostatnie niezależne media w Rosji. Wycofały się z niej także zachodnie media i korespondenci, wyjechały setki niezależnych dziennikarzy. Obecnie najważniejszymi źródłami niezależnych informacji jest YouTube i Telegram. Tam przeniosły się niezależne redakcje. Rosja blokuje jednak dostęp do tych stron i mediów swoim obywatelom.
- Ofensywa propagandowa – w tym aspekcie władze robią wszystko, aby przekonać swoich obywateli, że to nie wojna, ale wojskowa operacja specjalna. Przygotowanie propagandowe rozpoczęło się w Rosji już dużo wcześniej. Trwały prace nad tym, aby przekonać ludzi, że Ukraina nie ma prawa istnienia jako suwerenne państwo i wraz z NATO jest zagrożeniem dla Rosji. Chętnie odwoływano się do historii II wojny światowej i nazizmu. Rosja często korzysta też z mitu, że Zachód jest skłonny do tego, aby ją zniszczyć, chociażby wojną gospodarczą, m.in. poprzez sankcje. Rosyjskie władze zaprzeczają wszystkim zbrodniom wojennym i przerzucają winę na Ukrainę. Jaki jest tego cel? Władze nie tyle chcą przekonać Rosjan do swojej wersji ich wydarzeń, co sprawić, aby przestali oni wierzyć w cokolwiek i mieli wątpliwości co do każdej informacji, która do nich dotrze, wmawiając, że wszystko jest manipulacją. W efekcie obywatel zupełnie traci zaufania do informacji.
- Mobilizacja społeczna – najpierw rosyjskie elity rządzące wykreowały zagrożenie ze strony NATO oraz Ukrainy i umiejętnie je podsycały, co spowodowało wzrost poparcia dla Putina. Można je obserwować już od grudnia 2021 r. Po kilku miesiącach to poparcie według oficjalnej wersji wzrosło aż do 83%, co ostatni raz notowano po aneksji Krymu w 2014 r. Co ciekawe, państwowe media informują, że Rosjanie są zadowoleni z działalności premiera, rządu i Dumy Państwowej. W przypadku Dumy jest to o tyle wyjątkowe, że zwykle miała ona więcej przeciwników, niż zwolenników. Rządzący organizują też powszechne wiece poparcia, koncerty, przekupują gwiazdy czy różne zespoły, aby te publicznie poparły wojnę, co powoduje, że około 75% Rosjan popiera działania rosyjskich sił zbrojnych na Ukrainie. Mobilizacja przejawia się też w kręgach patriotycznych i w cerkwiach. Nie wszyscy Rosjanie myślą jednak w ten sposób. Nastroje antywojenne są najbardziej widoczne wśród młodzieży, mieszkańców wielkich miast i Internautów, czyli wśród osób z potencjalnie największym dostępem do alternatywnych źródeł informacji. Rosjanie obawiają się kary za wyrażanie sprzeciwu i mówienie czegokolwiek publicznie, więc często odmawiają wzięcia udziału w badaniach opinii publicznej, zatem jakiekolwiek sondaże nie są wiarygodnym źródłem wiedzy.
Reakcja społeczeństwa na postępujące zmiany
Niewielka grupa Rosjan protestuje, próbuje wyrazić sprzeciw, a zatrzymanych czy ukaranych jest już dziesiątki tysięcy. Stopniowo protesty stawały się coraz mniejsze, m.in. przez wprowadzane kary. Mamy też do czynienia z tzw. mikro- albo nanoprotestami – najczęściej to sytuacje jednoosobowe jak zapisywane na banknotach hasła antywojenne i liściki w książkach zostawiane w miejscach publicznych. Pojawia się też forma protestu, jaką jest sabotaż, np. pożary ważnych fabryk czy komisji wojskowych.
Nieduża część Rosjan próbuje też życia poza granicami kraju. Są to często osoby wykonujące zawody, które dają największą szansę na znalezienie pracy i ułożenia sobie życia za granicą. Opozycja ma więc szansę przetrwać poza granicami kraju. Zdecydowana większość Rosjan jednak milczy lub popiera wojnę, w obawie przed represjami.
Mamy też do czynienia z tzn. pozornym niezaangażowaniem, czyli próbą nieangażowania się w żadne działania polityczne, by nie ściągać na siebie kłopotów. Oczywiście na system i na to, co Rosjanie sądzą o wojnie, mają wpływ sankcje, bo to społeczeństwo ponosi ich koszty. Na początku największe koszty ponosiła klasa średnia, ponieważ to oni głównie korzystali z podróży czy zagranicznych marek. Jednak stopniowo dotykają one wszystkich Rosjan, zwłaszcza najbiedniejsze grupy. Wzrasta poziom inflacji, pojawia się brak dostępu do towarów, co prowadzi do stałego wzrostu cen. Jednak władze próbują pokazać sankcje jako element wojny ekonomicznej Zachodu z Rosją.
Zastanówmy się zatem, biorąc pod uwagę wszystkie wymienione zmiany, jak teraz możemy zaklasyfikować rosyjski system polityczny. Koncepcji tego jest kilka i żadna nie jest ostateczną wersją. Po raz kolejny, aby ułatwić Wam zapamiętanie, zastosujemy podział na 3 punkty:
- Reżim totalitarny – co charakteryzuje ten system, co jednocześnie możemy przypisać Rosji? Występują tam m.in. ideologia imperialna, rządy jednej partii, terror, kontrola nad obywatelami, kontrola informacji, centralizacja, kult jednostki, kategoria wroga, zorganizowane kłamstwo i tworzenie rzeczywistości alternatywnej.
- Dyktatura wojenna – w tym wypadku przypisać możemy następujące cechy: mobilizacja wojenna, cenzura, walka z wykreowanym wrogiem, brak miejsca na sprzeciw czy protesty.
- Raszyzm – termin ten pojawił się w debacie publicznej szczególnie dzięki Ukraińcom, natomiast po raz pierwszy użyto go prawdopodobnie podczas wojny z Czeczenią; powrócił podczas wojny z Gruzją w 2008 r. i po aneksji Krymu w 2014 r. Raszyzm to specyficzna odmiana faszyzmu, duży kult państwa, kult jednostki, model jednopartyjny pod pozorami zachowania systemu demokratycznego. Istotne w nim są jeszcze sojusz tronu i ołtarza, militaryzacja społeczeństwa, kult wojny, kontrola nad mediami, ignorowanie prawa międzynarodowego, wrogość wobec innych. To także zbrodnie popełniane przez wojsko i jego okrucieństwo.
Jaka jest więc przyszłość Rosji? Można oczekiwać z jednej strony dalszej totalitaryzacji systemu. Z drugiej niewykluczona jest zmiana na najważniejszych urzędach, jednak nie gwarantuje ona zwrotu w kierunku demokracji. O tym, jaka jest przyszłość Rosji będziemy prawdopodobnie dyskutować przez najbliższe miesiące, a może nawet lata.
Zgłęb temat bardziej z Podcastem Maturalnym!
W tym Bryku to już wszystko, co chcieliśmy Wam przekazać na temat tego, jak wygląda system polityczny Federacji Rosyjskiej oraz jakie zmiany w nim zaszły i zachodzić będą dalej.
Jeśli jednak chcecie dalej posłuchać wiadomości z zakresu WOSu oraz najnowszej historii politycznej, serdecznie zapraszamy na inne odcinki Podcastu Maturalnego, które znajdziecie na platformach Spotify oraz YouTube. Wyczekujcie również kolejnych Bryków Maturalnych, które są tworzone na podstawie naszego Podcastu!
Podcast maturalny powstaje w ramach projektu „Z WNPiD na maturę”. Od 2016 r. organizujemy cyklicznie zajęcia dla maturzystów, które w czasie pandemii koronawirusa przenieśliśmy do przestrzeni wirtualnej. Dziś stawiamy na jedną z najbardziej popularnych form jaką jest podcast. Nasze zajęcia, niezależnie od formy prowadzenia, od lat cieszą się ogromnym zainteresowaniem i uznaniem ze strony uczniów szkół średnich.
Bardzo fajne, mam nadzieję że za rok też takie będą!
Dziękuje bardzo za pomoc, bardzo mi się podobają wykłady.
W tym miejscu zakończymy temat systemu politycznego Federacji Rosyjskiej. Mamy nadzieję, że znaleźliście tutaj wszystkie potrzebne lub interesujące Was wiadomości. Będziecie czekali na nowego Bryka Maturalnego z kolejną dawką przydatnej Wam wiedzy? Oby tak! Do zobaczenia!
Podcast powstaje przy współpracy ze studentami i studentkami kierunku Produkcja audiowizualna: Oliwia Szeląg (współkoordynatorka projektu), Jakub Biegniewski (autor dżingla), Monika Lisiak (lektorka dżingla).
Aleksandra Wesołowska
Absolwentka polonistyki, a obecnie studentka dziennikarstwa i komunikacji społecznej. Pasjonatka podróży i kultur Dalekiego Wschodu. Chce się rozwijać w dziedzinach dziennikarstwa oraz szeroko pojętego marketingu. Zainteresowana copywritingiem i wszelkiego rodzaju działalnością z nim związaną.
