Państwo Platona to koncepcja „ulepszenia” państwa, zaproponowana przez antycznego filozofa Platona. Jego dialog jest wykorzystywany i analizowany przez współczesnych filozofów i politologów. Można zadać sobie pytanie, jak wyglądała i czym charakteryzowała się ta koncepcja? W tym Bryku Maturalnym odpowiemy na te pytania.
W odcinku Podcastu Maturalnego, na którym bazuje ten wpis, gość programu, mgr Mikołaj Sokolski skupił się szczegółowo na omawianej tematyce. Dlatego, jeżeli temat was zainteresuje, zapraszamy do odsłuchu!
Dlaczego filozofia jest ważna?
Filozofia od samej jej początków była nauką wyjściową dla wielu dziedzin współczesnej nauki. Oznacza to, że większość kierunków, które wciąż rozwijane są na uniwersytetach czy szkołach posiada swoje korzenie właśnie w filozofii. Istotna jest przede wszystkim filozofia antyczna, do której zaliczane są również myśli Platona. Jego koncepcja państwa natomiast odcisnęła głębokie piętno na nauce znanej jako politologia. Spowodowane jest to głównie tym, że wcześniej wspominana w tym tekście filozofia antyczna jest najlepiej zbadana w historii.
Motywacje Platona
Zacznijmy jednak od początku. Skąd u Platona wzięła się motywacja do stworzenia zasad idealnej, według niego wizji państwa, którą spisał w jednym ze swoich dialogów? Historycy widzą kilka możliwości. Pierwsza z nich zwraca uwagę, na pochodzenie filozofa. Urodził się on w rodzinie arystokratycznej, co mogło wpłynąć szeroko na jego zainteresowanie związane z polityką. Drugą motywacją, na którą zwracają uwagę badacze, jest relacja Platona z jego mistrzem, Sokratesem. To właśnie po śmierci jego mistrza, wysnuł on przekonanie, że demokracja uległa degradacji i należy ją ulepszyć. Dlatego więc zaproponował swoją koncepcję państwa.
Jak działa państwo Platona i platońska koncepcja duszy?
Dialog Platona, w którym opisuje metody działania państwa, nie jest typowym opisem utopijnego systemu. Jest to bardziej garść rad dla rządzących, które mają działać w celu zwalczania wszystkich niepoprawności społecznych, które w państwie mogły się zaszyć. Dopiero kiedy, rządzący będą działać zgodnie z nimi powstanie utopia. Warto pamiętać, że państwa w czasach Platona były zupełnie inne niż te współczesne Były one mniejsze i terytorialnie skupiały się na obszarze miejskim. Ten rodzaj państwa znany jest jako polis.
Najważniejsze wartości, które powinny przyświecać państwu według Platona to harmonia i sprawiedliwość. Zanim przejdziemy do wyjaśnienia tych pojęć, musimy najpierw zaznajomić się z platońską koncepcją duszy. Według Platona dusza człowieka składa się z trzech części: pożądliwej, wojowniczej i rozumnej. Każda z nich z kolei przyciąga cnoty, które są poziomem mistrzostwa w kierowaniu się konkretną częścią duszy. Cnotami dusz są takie wartości jak umiar, męstwo i mądrość. Wracając jednak do harmonii. Harmonię według Platona jesteśmy w stanie osiągnąć dopiero wtedy, kiedy uda nam się posiąść wszystkie trzy cnoty, a co za tym idzie, zdobędziemy poziom bogów w korzystaniu z duszy.
Harmonia w państwie Platona ma miejsce, kiedy wskazane przez niego klasy społeczne, kierują się wyznaczonymi cnotami. Natomiast sprawiedliwość to pełna harmonia. I to właśnie te dwie cechy przyświecają platońskiemu państwu.
Podział klasowy w państwie Platona
Tak, jak pisaliśmy wcześniej, aby państwo mogło poprawnie funkcjonować, wymaga się od jego obywateli pełnego poświęcenia się zadaniu powierzonemu im przez przypisaną klasę społeczną. Platon w swoich rozważaniach wymienia trzy konkretne klasy. Są to kolejno:
- rządzący
- wojownicy
- rzemieślnicy
Pierwszą klasę stanowią rządzący, a w idealnym państwie platońskim są to filozofowie. Zostali oni wybrani przez Platona, dlatego, że tylko oni mogą poznać świat idei dzięki czystemu myśleniu i umiłowaniu do nauki. Drugą klasą społeczną według Platona są wojownicy lub strażnicy. Są oni niezwykle ważni, gdyż stanowią oni trzon bezpieczeństwa państwa. Jednocześnie pozbawieni są oni całkowicie własności prywatnej, czyli wszystkie przedmioty oraz dobra, które posiadają, są wspólne dla wszystkich przedstawicieli tej profesji. Ma to miejsce dlatego, że ich podstawowym zadaniem jest w pełni oddanie się państwu. Ostatnią klasą wskazaną przez Platona są rzemieślnicy. Realizują oni na rzecz państwa podstawową funkcję związaną z dostarczaniem dóbr, pozostałym klasom. W porównaniu jednak do wojowników nie są oni w pełni oddani państwu, Platon daje im więcej wolności, jednocześnie więcej od nich wymagając.
Kiedy wszystkie klasy, będą spełniały wyznaczone przez filozofa zadanie, powstanie utopijne Państwo Platona.
To wszystko w dzisiejszym Bryku Maturalnym
Z tego wpisu dowiedzieliście się, czym jest, jak działa i na co składa się Państwo Platona. Jeżeli temat was zainteresował, zachęcamy do odsłuchu odcinka Podcastu Maturalnego, w którym mgr Mikołaj Sokolski, szczegółowo omówił ten temat. Zapraszamy również do sprawdzenia pozostałych bryków, my natomiast powrócimy do Was z kolejnym tematem! Do zobaczenia!
Kto jest autorem Bryka?
Szymon Kowalski
Student Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej. Wielbiciel kina w szczególności nurtu, jakim jest niemiecki ekspresjonizm. Zawodowo zafascynowany marketingiem i Public Relations, dlatego w przyszłości planuje rozwijać się właśnie w tych dziedzinach.
